غفلت از فرآیندپژوهی در ادبیات داستانی معاصر ایران

غفلت از فرآیندپژوهی در ادبیات داستانی معاصر ایران

احمد شاکری نویسنده و محقق ادبیات داستانی در جلسه ادبیات داستانی دینی معتقد است که فرآیندپژوهی در ادبیات داستانی معاصر ایران مورد توجه نبوده است وگفت: فرآیندپژوهی مقوله ای موخر از ماهیت پژوهی و بحث از فلسفه داستان است.

«جلسه ادبیات داستانی دینی، از ایده تا متن» عصر امروز با حضور محمدرضا سنگری و احمدشاکری در مجموعه فرهنگی شهدای هفتم تیر برگزار شد. در این جلسه به بررسی مجموعه داستانهای عاشوایی «اینه» چاپ موسسه فرهنگی خاکریز ایمان و اندیشه  پرداخته شد.

محمدرضا سنگری نویسنده و محقق اسطوره ای، با تاکید بر اینکه حادثه‌ی عاشورا از هر واقعه و رویداید تاریخی دیگری  متمایز است گفت: واقعه عاشورا از جمله رخدادهایی است که در هیچ یک از حوادث و اتفاقات تاریخی نمی‌توان آن را جستجوی کرد.

سنگری با اشاره به حدیث مشهور «لایوم کیومک یا ابا عبدالله»  اظهار داشت: این حدیث شریف نشان می دهد واقعه عاشورا در ظرف تاریخ گنجیده است اما خصلت متامیزی دارد که هیچ یک از روزهای تاریخ چنین خصلتی راندارد.

وی تصریح کرد: میدانیم که حادثه عاشورا در روز دهم سال 61 هجری اتفاق افتاده است و همین بعد تاریخی می‌تواند در داستانها و اشعار و حتی ادبیات سینمایی مورد استفاده قرار بگیرد. اما هیچ یک از وقایع تاریخی به اندازه ماجرای کربلای سال 61 هجری چنین به تفصیل بیان نشده است.

نویسنده کتاب «آینه داران آفتاب» با اشاره به انجام عملیاتهای پژوهشی گسترده در تالیف این کتاب گفت: برای کامل کردن فعالیت‌های عاشورایی حتی به موسسه ژئو فیزیک در پاریس مراجعه کردیم و موقعیت ژئوفیزیکی شبهای اول تا یازدهم محرم سال 61 هجری را دریافت کردم تا از این طریق اثبات کنم هیچ پدیده غیر معمولی در آن روزها و در موقعیت‌های ژئوفیزیک و سماوی اتفاق نیافتاده است.

وی اضافه کرد: از طریق این‌گونه پژوهشها می‌توان حوادث را در ظرف زمانی تبیین کرد و پاسخ بسیاری از پرسشها را بدست آورد.

سنگری با اشاره به گزارش‌های متعددی که از حادثه عاشورا در طول تاریخ شده است گفت: گزارشگرهای این واقعه حتی از سپاه دشمنان امام حسین (ع) بودند به طوریکه حمید بن مسلم از سپاه یزید تمام وقعایع را جز به جز گزارش داده است. همچنین یکی از یاران امام حسین (ع) نیز گزارش‌های بسیار دقیقی از سخنان و حالات حضرت سید الشهدا (ع) ارائه داده است.

این نویسنده عاشورایی با بیان اینکه در حوزه داستان دینی باید از منابع معتبر تاریخی استفاده کرد اظهار داشت: کربلا قصه ای نیست که تمام شده باشد هرچند تمام وقایع تاریخی هراندازه از نقطه ولادت خود فاصله می‌گیرند کم رنگ تر می‌شوند اما ماجرای کربلا و شهادت امام حسین (ع) هر اندازه از مبدا خود فاصله می گیرد پیوند های بیشتری با جامعه جهانی برقرار می‌کند.

سنگری بر لزوم مطالعه دقیق تاریخی تاکید کرد و گفت: داستان دینی الزاما شرح وقایع تاریخی نیست اما کسی که داستان درباره عاشورا می‌نویسد نمی تواند از تاریخ و جزئیات این واقعه مهم بی اطلاع باشد.

نویسنده کتاب «آینه در کربلا» با تاکید بر لزوم مراقبت در پرهیز از اشتباهات تاریخی و جغرافیایی تصریح کرد: یکی از آثار مهم در این زمینه مجموعه داستانهای عاشورایی با عنوان «آینه» است که با وجود تحقیقات گسترده دچار اشتباه در ثبت وقایع تاریخی و حتی جغرافیایی شده است.

در ادامه جلسه ادبیات داستان دینی، احمد شاکری نویسنده و محقق ادبیات داستانی طی سخنانی فرآیندپژوهی در ادبیات داستان دینی را دو مرحله ای دانست و گفت: فرآیندپژوهی مقوله ای موخر از ماهیت پژوهی و بحث از فلسفه داستان است.

وی با بیان  اینکه فرآیندپژوهی در ادبیات داستانی معاصر ایران مورد توجه نبوده است اظهار داشت: برخلاف فیلم‌نامه اساس مرحله بندی و سطر بندی فرآیند شکل گیری داستان در ادبیات معاصر ایران متداول نیست و از طرف دیگر خلاهای نظری درباره چیستی و تعداد مراحل در ادبیات داستانی وجود دارد.

این نویسنده و کارشناس ادبیات داستانی به ساحتهای مطالعه‌ی فرایند پژوهی اشاره کرد و گفت: این ساحت‌ها شامل ساحت آفرینش، ساحت تحلیلی، ساحت هدایتگری و مدیریتی می‌شود و به ترتیب مورد استفاده نویسنده، محقق و منتقد و مشاوران ادبی قرار می‌گیرند.

شاکری افزود: وصف دینی برای ادبیات داستانی می تواند به چند معنی به کار رود از جمله در معنای گونه از روایت که در این صورت ادبیات دینی در کنار دیگر گونه های موضوعی یا مضمونی و داستانی قرار می‌گیرد. همچنین معنای ذاتی روایت، به این مفهوم است که داستان دینی حکایت از خصوصیتی ذاتی برای داستان دارد.

وی افزود: گاهی وصف دینی می‌تواند از متعلق خود جدا شود اما ادبیات داستانی باقی بماند.

شاکری سطوح چهار گانه روایت را ایده اولیه، داستان، پیرنگ و گفتمان دانست و گفت: داستان دینی شامل داستان عاشورا، مقاومت، انقلاب، جنگ و داستان تاریخی می‌شود. اما باید دانست که برخی از این داستانها اصولا دینی نیستند.

وی تصریح کرد: گاهی داستان‌های عاشورایی تنها بعد تاریخی دارند و نمی‌توان بعد دینی را در آنها یافت.

انتهای‌پیام/

پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
triboon
گوشتیران
رایتل
مادیران